Koronavirüs (HCoV), soğuk algınlığı veya nezle olarak bilinen üst solunum yolu enfeksiyonuna en sık neden olan virüslerden biridir. Sıklıkla kış ve ilkbahar aylarında görülen üst solunum yolu enfeksiyonlarının %15-30’undan bu etken sorumludur. Bununla beraber koronavirüs ailesindeki farklı tiplerin ağır enfeksiyonlara neden olduğu geçmiş yıllarda bildirilmiştir. Örneğin Orta Doğu Solunum Sendromu (MERS: Middle East Respiratory Syndrome) ve Şiddetli Akut Solunum Sendromu (SARS: Severe Acute Respiratory Syndrome) farklı koronavirüslerin neden olduğu hastalıklardır.

Yeni Koronavirüs Hastalığı 2019 (COVID-19: Coronavirus disease 2019), kişiden kişiye yayılabilen bir solunum yolu enfeksiyonudur. COVID-19’a neden olan virüs (SARS-CoV-2), ilk olarak Wuhan, Çin’de bir salgına yönelik soruşturma sırasında tespit edilen yeni bir koronavirüstür.

2019 yılı Aralık ayının sonunda ateş, öksürük ve nefes darlığı belirtileri gösterenlerdeki salgın sırasında tanımlanmış olup; 11 Mart 2020 tarihinde Dünya Sağlık Örgütü tarafından “pandemi” (tüm dünyada eşzamanlı olarak çok yaygın bir şekilde, çok fazla sayıda insanı tehdit eden bulaşıcı hastalık) olarak kabul edilmiştir.

Virüsün esas olarak, enfekte bir kişi öksürdüğünde veya hapşırdığında saçılan damlacıkların yakın temas halinde olan insanlar tarafından solunması yoluyla yayıldığı düşünülmektedir. Ayrıca, virüs olan bir yüzeye dokunduktan sonra ellerin yıkanmadan yüz, göz, burun veya ağıza götürülmesi ile de virüs alınabilir. Bu nedenle kirli ellerle göz, burun veya ağıza temas etmek tehlikelidir.

Yeni Koronavirüs Hastalığı (COVID-19), neredeyse hiç belirti vermeden geçebileceği gibi ağır solunum şikayetleri içeren klinik tablolarla seyredebilir. Belirtisiz olguların olabileceği bildirilmekle birlikte, bunların oranı bilinmemektedir. En çok karşılaşılan belirtiler ateş, öksürük ve nefes darlığıdır. Şiddetli olgularda zatürre, ağır solunum yetmezliği, böbrek yetmezliği ve ölüm gelişebilmektedir.

Yeni Koronavirüs Hastalığı (COVID-19) tanısı için gerekli moleküler testler ülkemizde mevcuttur. Tanı testi sadece Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Ulusal Viroloji Referans Laboratuvarında ve belirlenmiş Halk Sağlığı Laboratuvarlarında yapılmaktadır. Ancak salgının gidişatına göre test yapılacak merkez sayısının arttırılması planlanmaktadır.

Yeni Koronavirüs Hastalığına neden olan virüse etkili bir tedavi yoktur. Şu an için virüse etkili bir ilaç yoktur.

Hayır, antibiyotikler sadece bakterilere karşı etkilidir. Antibiyotikler kullanılmamalıdır.

Hayır yoktur.

Akut solunum yolu enfeksiyonlarının genel bulaşma riskini azaltmak için önerilen temel ilkeler Yeni Koronavirüs Hastalığı (COVID-19) için de geçerlidir.

• El temizliğine dikkat edilmelidir. Eller en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla yıkanmalı, sabun ve suyun olmadığı durumlarda alkol bazlı el antiseptiği (en az %60 alkol içerikli) kullanılmalıdır. Antiseptik veya antibakteriyel içeren sabun kullanmaya gerek yoktur, normal sabun yeterlidir.
• Eller yıkanmadan ağız, burun ve gözlerle temas edilmemelidir.
• Hasta insanlarla temastan kaçınmalıdır (mümkün ise en az 1 metre uzakta bulunulmalı).
• Özellikle hasta insanlarla veya çevreleriyle doğrudan temas ettikten sonra eller sık sık yıkanmalıdır.
• Hasta kişilerin solunum damlacıklarından saçılan virüs, hasta kişinin eline (ve bu el yoluyla kapı kolu, belediye otobüsündeki tutunma halkaları gibi yerlere) ve çeşitli yüzeylere bulaşabilmektedir. Bu nedenle, genel kullanıma açık yüzeylere dokunmamak, dokunulur ise hemen elleri güzelce yıkamak gereklidir. Yıkanmamış eller ile yüzümüze (ağız, burun ve gözlerimize) dokunmama konusunda çaba gösterilmelidir.
• Henüz kesin olarak bilinmemekle birlikte, virüsün laboratuvar ortamında üç saat kadar havada asılı kalabildiği gösterilmiştir. Bu konu netlik kazanmamış olmakla birlikte, kapalı ve kalabalık ortamlarda (belediye otobüsü ve metro gibi), maske takmak yararlı olabilir.

Sağlıklı kişilerin açık havada maske kullanmasına gerek yoktur.Gerekli durumlarda, sıradan, basit cerrahi maskelerin takılması yeterlidir. Yalnızca çok sayıda hastayla yakın temas kurmak zorunda olan sağlık personelinin daha gelişmiş (N95 gibi) maskeler takması gereklidir.Maskeler genellikle kısıtlı bir süre (saatler) kullanılabilir. Sonra kirlenebilecekleri ya da virüs ile enfekte olabilecekleri için takılmaya devam edilmesi, enfeksiyon gelişmesi açısından daha riskli olabilir.

Virüsle karşılaşma ile belirgin belirtilerin ve bulguların ortaya çıkması arasında geçen kuluçka süresi genellikle 2 gün ile 14 gün arasındadır.

Yeni Koronavirüs Hastalığının ilk başladığı Çin’de elde edilen veriler bazı insanların bu enfeksiyonu çok daha ağır geçirdiğini ortaya koymuştur. Bu risk grupları ileri yaş ve ciddi kronik tıbbi sorunlar (kalp hastalığı, diyabet ve akciğer hastalığı) olarak tanımlanmıştır.

Sağlıklı çocuklar şu an için tanımlanan risk gruplarına dahil değildir. Ancak altta yatan ciddi hastalıkları olan ve özel bakıma muhtaç çocuklar risk altında olabilir. Hastalığın bu gruplardaki etkileri henüz bilinmemektedir.

Yeni Koronavirüs Hastalığının (COVID-19) en sık belirtileri yüksek ateş ve kuru öksürüktür. Bu yakınmalar ortaya çıktıysa, bir doktora başvurmak gereklidir. İlerleyen günlerde bu yakınmalara nefes darlığı da eklenebilir. Yüksek ateş ve kuru öksürükle birlikte nefes darlığı olması daha ağır bir hastalık tablosunu (zatürreyi) düşündürebilir. Ancak, hiç ateş ve öksürük olmadan nefes darlığı olması, muhtemelen enfeksiyona değil, başka bir soruna bağlıdır.